Urodzenie dziecka jest jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu każdej matki. Najczęściej to właśnie mamy zajmują się maluszkiem w pierwszych miesiącach jego życia w czasie urlopu macierzyńskiego, choć bywa i tak, że to tata sprawuje opiekę nad dzieckiem. Jakie zasady i regulacje obowiązują aktualnie w tym zakresie? Przedstawiamy 5 ważnych faktów.
- Czym jest urlop macierzyński?
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2018 r., poz. 917, ze zm.) wskazuje, że urlop macierzyński jest obowiązkowym urlopem przysługującym każdej pracownicy, która urodziła dziecko. Nie ma przy tym znaczenia, jaki rodzaj umowy o pracę decyduje o jej zatrudnieniu. Innymi słowy, urlop macierzyński jest zagwarantowanym przepisami prawa zwolnieniem od pracy, jakie przysługuje pracownicy z tytułu urodzenia dziecka. Zasadniczo udzielany jest on po to, aby kobieta zregenerowała siły po porodzie i mogła sprawować opiekę nad dzieckiem.
Urlop macierzyński trzeba wykorzystać w naturze, nie można się zrzec prawa do niego w zamian za ekwiwalent pieniężny. W określonych warunkach urlop macierzyński będzie mógł zostać wykorzystany przez pracowników, którzy przyjęli dziecko na wychowanie, a z części urlopu skorzystać może również ojciec dziecka. Jeśli matka dziecka nie jest pracownicą, ale jego ojciec pracuje na zasadach Kodeksu pracy, warto zastanowić się nad możliwością skorzystania z uprawnienia, jakim jest urlop tacierzyński.
- Wymiar urlopu macierzyńskiego
Prawo jasno wskazuje, z jak długiego urlopu macierzyńskiego może skorzystać pracownica. Przysługuje on w wymiarze (źródło: https://www.gov.pl/web/rodzina/urlop-macierzynski):
- 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Wskazany powyżej „tydzień” urlopu odpowiada 7 dniom liczonym od pierwszego dnia takiego urlopu. Matka po porodzie musi obowiązkowo wykorzystać 14 tygodni urlopu, a z pozostałych 6 tygodni może zrezygnować i wrócić do pracy, o ile pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik-ojciec wychowujący dziecko bądź jeśli przez okres ten osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony ojciec dziecka, który w celu jej sprawowania przerwie działalność zarobkową.
Chcąc skrócić urlop macierzyński według podanego schematu, pracownica musi złożyć pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu w terminie nie krótszym niż 7 dni przed powrotem do pracy. Pracodawca taki wniosek musi uwzględnić.
- Jak ubiegać się o urlop macierzyński?
Do udzielenia urlopu macierzyńskiego wystarczy, aby złożenie stosownego wniosku u swojego pracodawcy. Ci rodzice, którzy planują po zakończonym urlopie macierzyńskim korzystać od razu z urlopu rodzicielskiego, mają na złożenie wniosku do 21 dni po porodzie.
- Wykorzystanie wolnego jeszcze przed porodem
Jeszcze przed urodzeniem dziecka i przewidywaną datą porodu pracownica ma prawo wykorzystać część urlopu macierzyńskiego, ale nie może to być więcej niż 6 tygodni. Jeśli nie korzysta z niego przed porodem, to urlop ten rozpoczyna się w dniu porodu. Wraz z wnioskiem o wcześniejszy urlop macierzyński należy złożyć pracodawcy zaświadczenie o przewidywanej dacie porodu określonej przez lekarza.
- Co z zasiłkiem macierzyńskim?
W czasie przebywania młodej mamy na urlopie macierzyńskim przysługuje jej zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. W przypadku, gdy pracownica złoży nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie pisemny wniosek o udzielenie po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego, zasiłek macierzyński będzie przysługiwał jej w wysokości 80%. podstawy wymiaru za cały okres obu urlopów.
